Ekoprojekt to popularna nazwa Dyrektywy 2009/125/WE, która jest zbiorem unijnych wymagań środowiskowych przyczyniających się poprzez ograniczenia w zużyciu energii
do ochrony środowiska naturalnego.

Wszystkie urządzenia wykorzystujące energię są objęte tą Dyrektywą.

Ze względu na największe możliwości poprawy efektywności energetycznej w urządzeniach wykorzystujących energię elektryczną, rozporządzenia wydane do Dyrektywy 2009/125/WE
kładą duży nacisk na tą branżę precyzując wymagania i ustalając maksymalne kryteria dla poszczególnych grup popularnych urządzeń elektrycznych.

Jedno z nich, to Rozporządzenie 278/2009/WE, które określa wielkość zużycia energii elektrycznej przez zasilacze zewnętrzne pracujące w stanie bez obciążenia, oraz ich średnią sprawność podczas pracy.

Zasilacze zewnętrzne są elementem składowym ogromnej ilości urządzeń elektrycznych znajdujących się w naszych domach, biurach, urzędach, sklepach, miejscach użyteczności publicznej, warsztatach itp. Występują one między innymi jako źródło zasilania dla:

  • telefonów komórkowych (jako ładowarki),
  • konsol do gier,
  • drukarek,
  • laptopów,
  • zabawek (również jako ładowarki),
  • lampek biurkowych LED,
  • set-top-boxów,
  • aktywnych anten telewizji naziemnej,
  • dekoderów telewizji satelitarnej i kablowej,
  • monitorów LCD,
  • niektórych mniejszych odbiorników telewizyjnych,
  • telefonów bezprzewodowych,
  • rejestratorów telewizji przemysłowej,
  • kas fiskalnych,
  • modemów,
  • routerów,
  • oraz wielu innych.

W badaniu przygotowawczym do opracowania Dyrektywy 2009/125WE stwierdzono, że zasilacze zewnętrzne są wprowadzane na rynek Unii Europejskiej w bardzo dużych ilościach, a ich roczne zużycie energii z powodu strat przy przetwarzaniu energii, oraz pracy w stanie bez obciążenia wynosi 17 TWh. Wyprodukowanie takiej ilości energii elektrycznej powoduje wyemitowanie do atmosfery 6,8 miliona ton CO2.

Szacuje się, że tylko w Polsce w domach, biurach, urzędach i innych miejscach codziennie włączonych jest do sieci energetycznej około 12 milionów zasilaczy nie wykonujących żadnej pracy. Zużywają one około 6 000 000 Wh energii. Odpowiada to całodobowej pracy ogromnej turbiny wiatrowej o mocy 6 000 kW.

Równie istotnym aspektem oceny charakterystyki energetycznej zasilaczy zewnętrznych jest ich sprawność przetwarzania energii. Im jest ona gorsza, tym więcej energii jest marnowana
i przetwarzana na zbędne ciepło.

Rozporządzenie 278/2009/WE określa wymogi dotyczące ekoprojektu w zakresie zużycia energii elektrycznej przez zasilacze zewnętrzne w stanie bez obciążenia oraz ich średniej sprawności podczas pracy. Precyzuje także definicję zasilacza zewnętrznego.

Jest to urządzenie, które spełnia wszystkie z poniższych kryteriów:

  • zaprojektowane jest do przetwarzania prądu przemiennego pobieranego z sieci zasilającej na prąd stały lub przemienny o niższym napięciu,
  • jest zdolne podawać na wyjście prąd stały lub zmienny o tylko jednej wartości napięcia wyjściowego jednocześnie,
  • jest przeznaczone do współpracy z oddzielnym urządzeniem, które stanowi odbiornik podstawowy,
  • jest umieszczone w obudowie fizycznie oddzielonej od urządzenia, które stanowi odbiornik podstawowy,
  • jest połączone z urządzeniem, które stanowi odbiornik podstawowy, za pomocą rozłączanego lub stałego połączenia elektrycznego typu wtyk-gniazdo, kabla, przewodu połączeniowego lub innego rodzaju przewodów instalacji elektrycznej,
  • posiada znamionową moc wyjściową nieprzekraczającą 250 watów,
  • przeznaczone jest do współpracy z elektrycznymi i elektronicznymi urządzeniami gospodarstwa domowego i urządzeniami biurowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1275/2008,

Jeżeli produkowany, lub wprowadzany do obrotu przez Państwa zasilacz spełnia powyższe kryteria, to w jego Deklaracji Zgodności musi znaleźć się zapis o zgodności wyrobu z Dyrektywą 2009/125/WE, Rozporządzeniem 278/2009/WE, oraz normą PN-EN 50563:2012 i nie ma tu znaczenia, czy jest to zasilacz uniwersalny dostępny w handlu,  czy sprzedawany razem z określonym urządzeniem jako zasilacz dedykowany.

Warunkiem spełnienia powyższych wymogów jest przeprowadzenie badań według procedury określonej w Polskiej Normie PN-EN 50563:2012 2012 „Zewnętrzne zasilacze a.c.- d.c. i a.c. – a.c. – Określenie poboru mocy bez obciążenia i średniej sprawności w stanie obciążenia”.

Przegląd wielu Deklaracji Zgodności różnych producentów zasilaczy pokazuje, że tylko bardzo niewielka ich część zawiera wspomniane wyżej obowiązkowe zapisy.
Warto tu wspomnieć, że organa kontrolne rynku zwracają baczną uwagę na kompletność zapisów w Deklaracjach Zgodności dołączanych do urządzeń elektrycznych.

Powyższa norma narzuca również określone wymagania dla aparatury pomiarowej, którą wykonuje się badania. Miernik mocy po stronie napięcia zasilającego musi prawidłowo mierzyć moc przebiegów odkształconych i impulsowych, występujących we współczesnych zasilaczach z przetwarzaniem energii.
Pomiarów w zakresie 0,50 W i więcej dokonuje się z marginesem niepewności wynoszącym maksymalnie 2 %, przy poziomie ufności 95 %.
Pomiarów w zakresie poniżej 0,50 W dokonuje się z marginesem niepewności wynoszącym maksymalnie 0,01 W, przy poziomie ufności 95 %.

Ośrodek Badawczo Rozwojowy RCC w Bytomiu posiada odpowiednie kwalifikowane wyposażenie kontrolno – pomiarowe, oraz doświadczenie w wykonywaniu badań na zgodność zasilaczy zewnętrznych z Ekoprojektem i Polską Normą PN-EN 50563:2012.

Zapraszamy do współpracy.